لاستیک (تایر) به‌عنوان آخرین عضو گردنده از سیستم انتقال قدرت می‌باشد که نقش مهمی را در کنترل خودرو بر عهده دارد. پس انتخاب لاستیک و نگهداری از آن از عوامل مهم برای عملکرد هرچه بهتر این عضو از سیستم خودرو محسوب می‌گردد.
بسیاری از اعداد و ارقامی که بر روی لاستیک خودرو درج شده است و شاید خیلی از ما هنگام خرید لاستیک به این اعداد و ارقام توجه نکنیم. در زیر به توضیح این اعداد حک شده می‌پردازیم و شما هم هنگام خرید لاستیک به این اعداد توجه کنید.
تاریخ تولید:
آیا می‌دانید که لاستیک‌های خودرو نیز مانند بسیاری از فراورده‌های مصنوعی دیگر، تاریخ مصرف دارند؟ این تاریخ ۴ سال پس از تاریخ تولید آنهاست که معمولاً به‌صورت عددی ۴ رقمی بر روی لاستیک درج شده است.
پیدا کردن تاریخ انقضای مصرف لاستیک، کاری بسیار آسان است. اگر به نوشته‌های درج شده در کنار لاستیک دقت کنید، عددی ۴ رقمی را خواهید دید که هفته و سال میلادی تولید آن‌را مشخص می‌سازد. در واقع لاستیک ۴ سال پس از این تاریخ، قابل استفاده نیست.
برای مثال در نمونه زیر، عبارت 1709 نشان دهنده این است که لاستیک در هفته 17 ام سال 2009 میلادی تولید شده و تا قبل از هفته 17 ام سال 2013 قابل استفاده است.
درصورتی‌که تاریخ مصرف لاستیک شما گذشته باشد، این احتمال که به دلیل ترکیدن ناگهانی آن باعث تصادف شده و یا حتی مرگ‌آور شود، بسیار زیاد است. تاریخ تولید می‌تواند هشداری برای ما باشد تا با بررسی آن، از پایان نیافتن مهلت مصرف لاستیک خودروی خویش مطمئن شویم.
حداکثر فشار باد:
مطلب حائز اهمیت دیگری که غالبا آن‌را فراموش کرده و یا به آن اهمیتی نمی‌دهیم، میزان فشار باد مجاز لاستیک است. در صورتی‌که قصد سفر داشته باشید، فشار باد لاستیک‌ها را نسبت به فشار توصیه شده در شرایط عادی به مقدار ۴psi کاهش دهید، زیرا لاستیک‌ها به‌هنگام رانندگی طولانی در بزرگراه‌ها، گرم شده و فشار باد درون آنها بالا می‌رود.
میزان حداکثر فشار باد مجاز برای هر لاستیک را می‌توانید بر روی دیواره کناری آن مشاهده کنید. حداکثر فشار مجاز برای بعضی لاستیک‌ها ۳۲psi، برای برخی ۴۴psi (مانند شکل بالا) و برای بعضی دیگر از انواع لاستیک‌ها حتی تا ۵۰psi در نظر گرفته شده است. اطلاعات لاستیک خودرو خود را بررسی کنید تا از میزان فشار مجاز واقعی آن مطلع شوید. تنظیم فشار باد تا چند پوند کمتر از حداکثر فشار مجاز، عملی قابل قبول است، ولی نباید در این کاهش افراط کنید.
لاستیک‌های مختلف برحسب کاربردهای گوناگون، برای تحمل فشارهای مختلفی طراحی شده‌اند. فشار کم باد داخل لاستیک، موجب بالا رفتن حرارت آن می‌شود. عکسبرداری مادون قرمز از لاستیکی با فشار باد کم که در سرعت بالا تست شده است، نشان میدهد که دمای مخرب آن بالا می‌رود.
میزان بار مجاز:
مطلب مهم دیگری که باید به آن توجه کرد، میزان باری است که می‌توانیم روی لاستیک‌ها وارد کنیم که به آنشاخص وزن لاستیک گفته می‌شود. در بسیاری مواقع بدون توجه به فشاری که بار اضافی درون خودرو به لاستیک‌ها وارد می‌کند، اقدام به حمل بار با خودرو می‌کنیم. عبور از مرز مجاز بار، امکان انهدام لاستیک را افزایش داده و حتی ممکن است عاملی موثر در وقوع تصادفات باشد.
این عدد، نماینده حداکثر وزنی است که هر لاستیک می‌تواند تحمل کند، هنگامی که حداکثر مقدار مجاز فشار را داشته باشد و بین صفر تا ۲۷۹ متغیر است. برای خودروهای سواری، عدد شاخص وزن بین ۷۵ تا ۱۰۵ است. برای مثال، شاخص وزن برای خودروی پراید ۷۶ و معادل ۴۰۰ کیلوگرم بار است، یعنی این لاستیک هنگامی که حداکثر فشار باد مجاز را دارد، حداکثر ۴۰۰ کیلوگرم را می‌تواند حمل کند. توجه داشته باشید هرگز لاستیکی را که شاخص وزن آن کمتر از میزان توصیه شده از سوی سازنده خودروست، روی رینگ نصب نکنید.
سرعت مجاز:
سرعت مجاز هر لاستیک، حداکثر سرعتی است که لاستیک می‌تواند به مدت ۱۰ دقیقه تحمل کند. این شاخص با یکی از حروف لاتین A تا Z بیان می‌شود. برای مثال روی جداره لاستیک خودروی پراید، نماد H برای سرعت درج شده که نشان میدهد هنگامی که لاستیک دارای فشار باد و بارگذاری مناسب است، حداکثر توان حرکت ۳۲۰ کیلومتر در ساعت را داراست.
واضح است اگر لاستیکی تحت تأثیر حداکثر سرعت واقع شود، اما فشار باد آن تنظیم نباشد و یا اضافه بار روی آن اعمال شود، آسیب می‌بیند و یا ممکن است بترکد.
اندازه:
بسیاری از افراد، هنگامی که برای خرید لاستیک به فروشگاه مراجعه می‌کنند، در پاسخ به سوال فروشنده در زمینه اندازه لاستیک مورد نظرشان، بلافاصله اعداد و ارقامی را بیان می‌کنند که روی لاستیک قدیمی خود دیده‌اند. آیا بهتر نیست بدانید که این شماره‌ها چه معنایی دارند؟
اندازه لاستیک خودرو با علایمی همچون 185/65-R14 نشان داده می‌شود. معنی این اعداد و حروف به شرح زیر است:
- 185: پهنای لاستیک بر حسب میلی‌متر
- 65: نسبت ارتفاع دیواره لاستیک (فاق) به پهنای آن برحسب درصد
- R: رادیال
- 14: قطر رینگ بر حسب اینچ
مقاومت حرارتی:
مقاومت حرارتی لاستیک‌ها با حروف لاتین مشخص میشوند. مقاومت حرارتی لاستیک‌ها به ترتیب از بالاترین تا پایین‌ترین درجه، با حروف A و B و C مشخص میشوند.
چسبندگی:
این واژه در یک لاستیک، میزان قابلیت متوقف کردن خودرو را در جاده‌های خیس نشان میدهد. داشتن چسبندگی بالا به این معنی است که این لاستیک، خودروی حامل خود را در جاده‌های خیس، در مسافت کوتاهتری نسبت به لاستیک با چسبندگی پایین‌تر، متوقف می‌کند.
میزان چسبندگی از بیشترین تا کمترین، به ترتیب با حروف AA و A و B و C تعریف می‌شود.
ساییدگی:
این عدد، میزان سایش لاستیک را به ما نشان میدهد. عدد بالاتر بیانگر این است که ساییده شدن لاستیک زمان بیشتری طول می‌کشد.
به‌عنوان مثال، زمان ساییده شدن یک لاستیک با کد ساییدگی 400 دو برابر لاستیکی با کد ساییدگی 200 است.
ترکیبات سازنده لاستیک:
این عبارت، مواد سازنده لاستیک را توضیح میدهد. به عنوان مثال، عبارت TREAD PLIES=1-PLY POLYESTER+2 STEEL یعنی رویه لاستیک مرکب از یک رویه پلی‌استری به همراه دو لایه سیم فولادی است.
چند توصیه مهم درباره لاستیک خودرو:
- حتما از لاستیک استاندارد استفاده کنید.
- در هنگام انتخاب و تهیه لاستیک به نوع خودرو، سرعت، شرایط رانندگی، سطح جاده، شرایط محیط و فصل توجه کنید.
- بازدیدهای دوره‌ای لاستیک‌های خودرو به منظور ماندگاری بیشتر، ایمنی بالاتر، راندمان بهتر و مصرف سوخت کمتر امری حیاتی است.
- باد لاستیک‌ها هر دو هفته یک بار کنترل شود.
- بهتر است تمام لاستیک‌های خودرو از یک نوع باشند، مشخصات یکسانی داشته باشند و در صورت استفاده از لاستیک‌های تیوب‌دار، بهتر است تیوب داخل لاستیک نیز در صورت تعویض لاستیک عوض شود.
- هیچ‌گاه لاستیک‌های رادیال و بایاس پلای را به طور هم‌زمان بر روی یک خودرو استفاده نکنید.
- از بالانس چرخ‌ها هرگز غافل نشوید.
- در هنگام کنترل فشار باد، لاستیک‌ها بایستی سرد باشند و در حالتی که لاستیک‌ها گرم می‌باشند، از خالی کردن باد اضافی بپرهیزید.
- هر ۸۰۰۰ کیلومتر لاستیک‌های بایاس‌پلای به صورت ضربدری و لاستیک‌های رادیال به دلیل جهت‌دار بودن، به صورت طولی جابه‌جا شوند.
- یک باور اشتباه وجود دارد و آن این است که لاستیک‌های نو را در اکسل جلوی خودرو نصب می‌کنند تا با توجه به وزن بیشتر در اکسل جلو و کنترل بهتر فرمان، ایمنی خودرو بیشتر شود، در صورتی که به دلیل کمی وزن خودروها در اکسل عقب، باید چسبندگی خودرو به سطح جاده را با لاستیک‌های سالم‌تر و با آج بیشتر جبران کرد و از انحراف خودرو در پیچ‌های تند جلوگیری کرد.
- هیچ‌گاه از رینگ و لاستیک معیوب یا تعمیر شده استفاده نکنید.
- در صورت تجهیز خودرو به سیستم ضد قفل ABS یا سیستم ضد لغزش ASR هیچ‌گاه سایز رینگ و لاستیک را بدون اصلاح وضعیت سیستم مدیریت مرکزی ECU تعویض نکنید. چون سیستم‌های مذکور، قابلیت‌های خود را از دست خواهند داد.
- لاستیک زاپاس را در شرایط مناسبی نگهداری کرده و باد آن را همراه با فشار باد لاستیک‌های دیگر کنترل کنید.
- نتیجه استفاده از لاستیک‌های غیر استاندارد خودرو، وارد شدن آسیب جدی به سیستم تعلیق و دستگاه انتقال قدرت خودرو خواهد بود.
- فشار باد زیاد و فشار باد کم هر دو باعث آسیب رساندن به لاستیک‌ها میشوند. پایین بودن فشار باد در هنگام رانندگی باعث اصطکاک بیشتر و در نتیجه تولید حرارت بیش از حد در لاستیک می‌شود و عمر لاستیک را به شدت کاهش میدهد. اگر لاستیک از دو طرف خورده شود ولی در بخش میانی سالم بماند نشانه کم بودن فشار باد لاستیک در طول رانندگی است و اگر فقط در وسط سائیده شود نشانه زیاد بودن فشار باد لاستیک است.
- لاستیک نخ زده به هیچ‌وجه قابل اطمینان نیست، زمانی که لاستیک خودرو نخ زده شد به منظور حفظ جان سرنشینان و ایمنی خودرو سریعا باید لاستیک تعویض شود.
- از رینگ‌های زنگ‌زده، پوسیده، تاب‌دار و جوشکاری شده نباید به هیچ‌وجه استفاده شود.
- عمق آج لاستیک‌های خودرو را باید مرتبا بررسی و کنترل کرد. بهتر است قبل از اینکه کاملا لاستیک صاف شود از زیر خودرو خارج شود تا از به مخاطره افتادن سلامتی سرنشینان جلوگیری شود. در ضمن امکان روکش کردن مجدد لاستیک هم وجود خواهد داشت.